Problems and Our Solutions

Diş kırıkları, hem estetik açıdan rahatsız edici hem de işlevsel sorunlara yol açabilen acil durumlardan biridir. 

Çoğu zaman çürük nedeniyle zayıflamış diş dokusu, beklenmedik bir anda — hatta yumuşak bir gıda tüketilirken bile — kırılabilir. Kırığın seviyesi yüzeysel olabileceği gibi, diş eti altına ilerlemiş daha karmaşık yapıda da olabilir. 

Bu gibi durumlarda, tedavi planlaması dişin ağızda kalıp kalamayacağına ve kırığın ne kadar derin olduğuna göre yapılır. Doğru tanı ve zamanında müdahale ile, kırık dişlerin büyük bölümü fonksiyonel ve estetik açıdan yeniden kazanılabilir. Peki diş neden kırılır, hangi tür kırıklar daha tehlikelidir ve kırık diş nasıl tedavi edilir?

Diş Kırıkları Neden Oluşur?

Diş kırıkları, genellikle diş yapısının zayıflaması veya ani travmalar sonucu ortaya çıkar. En yaygın nedenlerin başında derin çürükler gelir. Çürük, mine ve dentin dokusunu zayıflatarak dişin dayanıklılığını azaltır. Bu durumda hasta farkında olmadan, hafif bir çiğneme kuvvetiyle bile dişinde kırık oluşmasına neden olabilir.

Travmalar, yani darbe ya da düşme gibi fiziksel etkiler de diş kırıklarının sık rastlanan nedenlerindendir. Özellikle ön diş bölgesinde görülen bu tür kırıklar, spor yaralanmaları veya kazalarla ilişkilidir. Diş sıkma (bruksizm) da zaman içinde diş yapısını yıpratarak kırılma riskini artırabilir.

Bunun dışında, eski, büyük dolguların altındaki diş dokusunun zayıflaması, yanlış yapılan restorasyonlar, ani ısı değişimleri (örneğin çok sıcak bir içecekten sonra hemen soğuk su içmek) gibi faktörler de kırıkların oluşumuna zemin hazırlayabilir.

Kırık Diş Belirtileri Nelerdir?

Kırık bir diş her zaman dışarıdan gözle görülebilecek şekilde belirgin olmayabilir. Bu nedenle belirtilerin dikkatle takip edilmesi önemlidir. En yaygın semptomlardan biri çiğneme sırasında ağrı veya hassasiyet oluşmasıdır. Özellikle sert bir gıdayı ısırırken dişte ani bir sızı hissediliyorsa, bu mikro çatlak ya da kırığın habercisi olabilir.

Sıcak-soğuk hassasiyeti, kırık dişin sinir dokusuna yakın olduğunu gösterir. Bu durum, pulpa iltihabına da işaret edebilir. Bazı hastalarda dişin kenarında keskin bir çıkıntı, dilde tahriş, ya da dolguda çatlama gibi bulgular da görülebilir.

Daha derin kırıklarda ise şiddetli ağrı, diş etinde şişlik, hatta dişte hareketlilik ortaya çıkabilir. Bu durumda enfeksiyon riski artar ve tedavi süreci daha karmaşık hale gelebilir.

Kırık Diş Nasıl Tedavi Edilir?

Kırık bir dişin tedavisi, kırığın derinliğine, yönüne ve ilgili dişin ağızda fonksiyonel olarak korunabilir olup olmadığına bağlı olarak planlanır. Öncelikle detaylı bir klinik ve radyolojik değerlendirme yapılır. Hekim, kırığın sadece mine-dentin seviyesinde mi, yoksa diş eti altına mı ilerlediğini değerlendirir.

Yüzeyel kırıklarda, kompozit dolgu ile diş eski formuna kavuşturulabilir. Eğer kırık, dişin daha derin yapılarına ulaşmışsa ancak kök sağlam durumdaysa, kanal tedavisi uygulanarak diş restore edilir. Bu tür durumlarda dişin üst kısmı genellikle porselen veya zirkonyum kaplama ile güçlendirilir.

Eğer kırık diş eti seviyesinin altına ilerlemişse, restorasyon öncesinde gingivektomi adı verilen cerrahi bir işlem gerekebilir. Bu işlem sırasında diş eti ve çevre kemik dokusu yeniden şekillendirilir. Diş uygun seviyeye getirildikten sonra estetik ve fonksiyonel restorasyon yapılır.

Kırık Seviyesine Göre Uygulanan Tedavi Seçenekleri

Kırığın konumu ve derinliği, uygulanacak tedavi yöntemini belirler:

• Mine veya yüzeysel dentin kırıkları: Genellikle kompozit dolgularla estetik olarak onarılır.
• Derin dentin kırıkları: Pulpa (sinir) etkilenmişse kanal tedavisi gerekir. Üstüne kaplama yapılması önerilir.
• Diş eti seviyesine ulaşan kırıklar: Gingivektomi veya kemik düzeltmesi ile restorasyon alanı açılır.
• Kök seviyesine kadar uzanan kırıklar: Dişin ağızda tutulması mümkün değilse çekim ve sonrasında implant ya da köprü gibi tedaviler planlanır.

Her durumda, erken müdahale kırığın daha fazla ilerlemesini ve enfeksiyon oluşumunu engeller. Bu nedenle dişte kırık şüphesi varsa vakit kaybetmeden diş hekimine başvurmak büyük önem taşır.

Kırık Dişle Karşılaşıldığında Ne Yapılmalı?

Bir diş kırığıyla karşılaşıldığında, hızlı ve doğru bir ilk müdahale hem ağrıyı kontrol altına almak hem de dişin kurtarılma şansını artırmak açısından oldukça önemlidir. İlk olarak yapılması gereken, panik yapmadan ağız içini nazikçe temizlemek ve kırık parça varsa dişin parçalarını bulup temiz bir kapta saklamaktır. Bu parçalar, uygun koşullarda hekim tarafından tekrar kullanılabilir.

Kırık bölge kanıyorsa, steril bir gazlı bez ile hafif baskı uygulayarak kanama durdurulmaya çalışılmalıdır. Şiddetli ağrı varsa, ağrı kesici alınabilir ancak aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçlardan kaçınılmalıdır. Dişte ya da çevre dokuda şişlik varsa, ilgili bölgeye dışarıdan soğuk kompres uygulanması önerilir. Bu, hem ağrıyı hafifletir hem de ödem oluşumunu azaltır.

En önemlisi, kırık diş ihmal edilmeden mümkün olan en kısa sürede diş hekimine gösterilmelidir. Gecikilen her saat, hem enfeksiyon riskini artırır hem de tedavi seçeneklerini sınırlandırabilir.

Kırık Diş Tedavi Edilmezse Çürür mü?

Evet, kırık bir diş tedavi edilmezse zamanla çürüyebilir. Kırık nedeniyle açığa çıkan diş dokusu, dış etkenlere karşı savunmasız hale gelir. 

Özellikle mine tabakasının altında bulunan dentin yapısı daha yumuşaktır ve bakterilere karşı çok daha hassastır. Bu durum, dişin hızlı bir şekilde çürümesine neden olabilir.

Ayrıca kırık bölgede yiyecek artıkları ve bakteri plağı kolayca birikebilir. Bu da çürük oluşumunu hızlandırır. Eğer kırık, dişin sinir dokusuna kadar ilerler ve tedavi edilmezse, enfeksiyon gelişir ve bu durum apseye kadar gidebilir. Bu nedenle her türlü diş kırığı, küçük bile görünse, mutlaka bir diş hekimi tarafından değerlendirilmelidir.

Kırık Diş Ne Kadar Ağrı Yapar?

Kırık dişin neden olduğu ağrı, kırığın derinliğine, sinir dokusuna olan yakınlığına ve enfeksiyon varlığına göre değişiklik gösterir. Yüzeysel kırıklarda çoğu zaman ciddi bir ağrı hissedilmez, ancak sert gıdalar çiğnenirken batma, hassasiyet veya ani sızlama oluşabilir.

Daha derin kırıklarda ise ağrı daha yoğundur ve genellikle zonklayıcı, sürekli veya çiğneme ile artan bir karakterdedir. Pulpa dokusu etkilenmişse sıcak-soğuk hassasiyeti, gece ağrısı ve ağrı kesiciye yanıt vermeyen rahatsızlık gelişebilir. Ayrıca kırık diş enfekte olmuşsa, ağrıya şişlik, lenf bezi hassasiyeti ve ağızda kötü koku eşlik edebilir.

Kırık Diş Yerine İmplant Yapılabilir mi?

Evet, kırık bir dişin tedavi edilemeyecek kadar hasar görmesi durumunda, dişin çekilmesinin ardından implant tedavisi uygulanabilir. Ancak bu kararı vermek için öncelikle kırığın diş eti altına veya kök seviyesine kadar uzanıp uzanmadığı değerlendirilmelidir. Eğer kırık çok derin ve diş artık fonksiyonel olarak kurtarılamayacak durumdaysa, çekim sonrası implant ideal bir çözümdür.

İmplant tedavisi, hem fonksiyonel hem de estetik açıdan doğal dişe en yakın sonuçları verir. Diş çekildikten sonra, çene kemiğinin durumu uygun ise aynı seansta implant yerleştirilebilir. Ancak kemik kaybı varsa veya enfeksiyon varsa, önce iyileşme süreci beklenip daha sonra implant planlaması yapılabilir.

İmplantın başarılı olabilmesi için, yeterli kemik desteği, iyi ağız hijyeni ve hastanın genel sağlık durumu büyük önem taşır. Bu nedenle detaylı bir klinik ve radyolojik değerlendirme sonrası, kişiye özel tedavi planı oluşturulmalıdır.

Kırık Dişi Olanlar İçin Koruyucu Önerilerimiz

Kırık bir dişin tedavi sonrası tekrar zarar görmesini önlemek için dikkat edilmesi gereken bazı temel kurallar vardır. Öncelikle, tedaviden sonra sert ve kabuklu gıdalardan kaçınılmalı, dişin üzerine doğrudan baskı uygulanmamalıdır. Gerekirse besinler küçük parçalara ayrılarak çiğneme yükü diğer dişlere dağıtılmalıdır.

Diş sıkma (bruksizm) gibi alışkanlıklar, daha önce kırılmış dişlerin yeniden zarar görmesine yol açabilir. Bu tür durumlarda hekimin önerdiği gece plağı kullanımı tedavinin başarısını artırır. Ayrıca, sporla ilgilenen bireylerde ağız koruyucu (mouthguard) kullanmak, travmalara karşı önemli bir koruma sağlar.

Ağız hijyenine özen göstermek de büyük önem taşır. Düzenli fırçalama, diş ipi kullanımı ve diş taşı temizliği, restorasyonların ömrünü uzatır. Ayrıca, altı ayda bir diş hekimi kontrolüne gitmek, hem tedavi edilen dişin durumunu değerlendirmek hem de olası yeni sorunları erken fark etmek açısından önemlidir.

Unutulmamalıdır ki, başarılı bir tedavi kadar, tedavi sonrası bilinçli davranmak da sağlıklı bir ağız yapısının devamı için gereklidir.

Bu içerik kliniğimizin doktorlarından Dt. Macit Karataşlı tarafından hazırlanmıştır.